دنبال کردن یک رژیم منظم غذایی یا مصرف ویتامین های دوران بارداری می تواند به سلامت مادر و کودک کمک کند. از سوی دیگر استفاده از مکمل های غذایی در دوران حاملگی می تواند مواد مغذی مورد نیاز مادر را در طول دوران بارداری در اختیار سلول های بدن قرار دهد. اما برای شروع مصرف مکمل نباید صبر کنید تا باردار شوید یا در دوران خاصی از زندگی خود به صورت اجباری آنها را استفاده نمایید.
برخی از متخصصان معتقدند که ترکیب مناسب ویتامین های مختلف قبل از باروری می تواند به افزایش شانس باروری شما نیز کمک کند. از سوی دیگر تحقیقات علمی نشان می دهد که مصرف ویتامین های دوران بارداری و پیش از آن منجر به بهبود کیفیت جنین و شانس بهتر باروری در مدت زمان کوتاه تر شود.
عمدتا پزشکان زنان و زایمان مصرف ویتامین ها و مکمل های دارویی را دو تا سه ماه قبل از اقدام به بارداری تجویز می کنند. این کار نه تنها باعث می شود تا شانس باروری افزایش یابد؛ بلکه ریز مغذی ها مورد نیاز سلول های بدن مادر تامین شده و وضعیت سلامت او بهبود می یابد. در نتیجه پزشکان و متخصصان باروری در مورد چگونگی تاثیر برخی از ویتامین های بارداری و نحوه میزان مصرف نظارت ویژه ای دارند.
اهمیت تغذیه و ویتامین های دوران بارداری
بدن انسان در طول روز به طیف گسترده ای از ویتامینهای مختلف نیاز دارد که از طریق مواد غذایی آنها را دریافت می کند. اما قبل از اقدام به بارداری یا در دوران حاملگی بدن زنان به مقدار بیشتری از ریز مغذی ها و ویتامینها نیاز دارد. به همین دلیل در طول ویزیت قبل از بارداری یا مراقبت های دوران بارداری یکی از اصلی ترین استراتژی ها برای جلوگیری از مشکلات بعد از بارداری تجزیه و تحلیل برنامه تغذیه مادر است.
از آنجاییکه وضعیت تغذیه مادر، افزایش وزن، مصرف مکمل های غذایی یا مواد مغذی مورد نیاز او در طول دوره بارداری بسیار ضروری است. به همین خاطر اکثر پزشکان دنبال کردن رژیم غذایی سالم قبل از بارداری با ذخایر غنی از انرژی و مواد مغذی برای رشد و تکامل طبیعی جنین توصیه می کنند.
در بسیاری از موارد، با مصرف این مولتی ویتامین ها میتوان نیازهای اساسی بدن به ریز مغذی ها را به جای غذا تامین نمود. چرا که کنترل رژیم غذایی در دوران بارداری برای جلوگیری از نقص لوله عصبی (NTDs) حیاتی است. در نتیجه گروهی از ناهنجاریها از بدو تولد (اسپینا بیفیدا یا آنسفالی) ممکن است سلامت جنین را تهدید کند، با مصرف مواد مغذی مانند اسید فولیک به میزان قابل توجهی کاهش می یابد.
مکمل های غذایی که برای بارداری ایمن ضروری است
زنانی که مایل به بارداری هستند یا به تازگی وارد دوران حاملگی شده اند باید تحت نظر پزشک برخی از ویتامین ها و عناصر مورد نیاز بدن خود را از طریق قرص های ویتامین دریافت نمایند. مصرف این قرص های ویتامین در دوران بارداری باعث می شود تا مادر حاملگی ایمن تر و سالم تری داشته باشد.
· ویتامین B
ویتامین های B برای افزایش شانس باردار شدن و تضمین ایمنی یا سلامت بارداری بسیار ضروری و پر اهمیت است. برای مثال ویتامین B6 مسئول حفظ سطح پروژسترون در دوران بارداری است که از سقط جنین جلوگیری می کند. از سوی دیگر اسید فولیک و ویتامین B9 به طور مستقیم در تولید مواد ژنتیکی له DNA) و در تشکیل سیستم عصبی جنین نقش دارد.
در اوایل بارداری، نیاز به ویتامین B9 به طور قابل توجهی افزایش می یابد و خطر کمبود آن می تواند مشکلات بسیار جدی برای مادر و کودک ایجاد کند. از این رو مصرف مکمل های سری ویتامین ویتامین B در دوران حاملگی و حتی قبل از بارداری برای همه زنان ضروری است.
· ید
یکی دیگر از مکمل های رایج قبل از بارداری، ید است که کمبود آن در دوران بارداری می تواند باعث اختلال در رشد ذهنی و روانی کودک شود. بنابراین بسیار مهم است که سطح عنصر ید در بدن مادر از لحظه لقاح در حد مطلوب و مناسبی باشد که به طور معمول نیاز روزانه بدن به ید با مصرف 3 وعده شیر یا مشتقات آن و 2 گرم نمک یددار تامین می شود. پزشکان توصیه می کنند حداقل یک ماه قبل از لقاح، در دوران بارداری و دوران شیردهی زنان باید به صورت روزانه 200 میکروگرم مکمل ید دار مصرف کنند.
· ویتامین D
اگرچه بهترین راه برای دریافت ویتامین D قرار گرفتن سالم در معرض نور خورشید است، اما این روزها کمبود این ویتامین در میان زنان بسیار رایج است. ویتامین D برای تولید هورمون های بدن بسیار ضروری است؛ به طور ی که این ویتامین عامل اصلی و کلیدی ترکیبات سیگنال دهنده در بدن هستند.
این سیگنال ها ترشح شده توسط هورمون ها در طول هر ماه الگوی چرخه قاعدگی یک زن و تعادل در طول بارداری را ایجاد می کنند. همچنین ویتامین D به جذب کلسیم کمک می کند و نقش مهمی در سیستم عصبی، عضلانی و ایمنی دارد. کمبود ویتامین D با بیماری های استخوانی مانند پوکی استخوان یا راشیتیسم ارتباط بسیار نزدیکی دارد.
· ویتامین E
این ویتامین به تنظیم تولید هورمون کمک کرده و از تغییرات مختلف در چرخه های قاعدگی جلوگیری می کند. در نتیجه ویتامین E می تواند عملکرد سیستم تولید مثل را بهبود بخشد و رادیکال های آزاد را که به اسپرم آسیب می رسانند، را کنترل کند.
مصرف مکمل های ویتامین E همچنین شانس کاشت تخمک های بارور شده و کیفیت مخاط دهانه رحم را بهبود می بخشد و شانس باروری را افزایش می دهند. ویتامین E برای ترمیم سلولها بسیار موثر است که به عنوان یک ماده مغذی ضروری برای تخمدان ها و آنتی اکسیدان محسوب می شود که کیفیت تخمک را حفظ می کند.
· آهن
زنانی که سطح آهن پایینی دارند یا دچار عارضه کم خونی هستند نسبت به سایر افراد بیشتر مستعد عدم تخمک گذاری هستند. بنابراین در طی ویزیت و مراقبت های قبل از بارداری می توان با کمک آزمایش خون میزان این ماده مغذی در خون را اندازه گیری کرد.
در صورت کمبود سطح آهن در بدن مادر، متخصص زنان، آهن را به صورت مکمل دارویی تجویز می کند تا این مشکل را قبل از بارداری یا اوایل دوران حاملگی رفع نماید. در دوران بارداری، آهن به گلبول های قرمز خون اجازه می دهد تا اکسیژن را در ریه ها جذب کنند و آن را به سراسر بدن زن باردار منتقل کنند تا جنین را از طریق جفت اکسیژن رسانی کنند.
کمبود آهن با خستگی و خستگی در مادر و همچنین تشدید تنگی نفس همراه است که می تواند با موارد زایمان زودرس و هیپوتروفی (کودک کوچک) مرتبط باشد. از این رو مصرف مکمل های آهن قبل از بارداری و به خصوص از ماه پنجم و در سه ماهه آخر بارداری رایج است.
اسید فولیک
مصرف مکمل های غذایی حاوی اسید فولیک در دوران بارداری برای زنان موجب کاهش خطر نقص لوله عصبی برای جنین می گردد. از سوی دیگر این عنصر میزان باروری را نیز افزایش می دهد، بنابراین چند ماه قبل بارداری مصرف مکمل اسید فولیک به زنان توصیه می گردد. اسید فولیک را می توان به صورت جداگانه یا به عنوان بخشی از ویتامین دوران بارداری مصرف کرد.
همه زنان حتی اگر برای باردار شدن تلاش نمی کنند باید روزانه 400 تا 1 میکروگرم اسید فولیک مصرف کنند. از آنجایی که سیستم عصبی جنین بین هفته سوم و چهارم بارداری رشد می کند، مصرف مکمل اسید فولیک باید حداقل یک ماه قبل از لقاح شروع شود تا سه ماه پس از لقاح نیاز جنین به این عنصر حیاتی در بدن مادر تامین گردد.
· اسیدهای چرب امگا 3
روغن ماهی به دلیل دارا بودن حجم بالایی از اسیدهای چرب امگا 3 اغلب به رژیم غذایی و قرص های ویتامین دوران بارداری اضافه می شود. این عنصر تأثیر مثبتی بر رشد مغز کودک دارد و باروری زنان را به میزان قابل توجهی بهبود می بخشد. بنابراین برای افزایش کیفیت تخمک ها در هنگام لقاح مهم مادران باردار باید حداقل 300 میلی گرم در روز مکمل های دارای اسیدهای چرب امگا 3 را مصرف کنند.
مزایای مختلف مصرف ویتامین های دوران بارداری
مصرف ویتامین های دوران بارداری با کیفیت خوب به شما کمک می کند تا قبل از تولد کودکتان وضعیت سلامت خود را در حالت متعادل نگه دارید. یک رژیم غذایی مطلوب به شما کمک می کند سالم بماند و انواع مواد مغذی اصلی مورد نیاز بدن شما مثل پروتئین ها، کربوهیدرات ها، چربی های سالم، ویتامین ها و مواد معدنی تامین می کند. اما گاهی از اوقات دنبال کردن یک برنامه غذایی کافی نیست؛ به همین دلیل باید به دنبال مکمل ها و ویتامین های دوران بارداری باشید. مکمل ها و ویتامین های دوران بارداری توصیه شده برای بارداری و کودک فواید بسیار زیادی به دنبال دارد که برخی از آنها به شرح زیر است:
- به رشد مغز و چشم کودک شما کمک می کند.
- خطر نقص مادرزادی لوله عصبی را کاهش می دهد.
- از ناهنجاری های مغز و نخاع جنین مانند اسپینا بیفیدا جلوگیری می کند.
- برای تشکیل گلبول های قرمز و جلوگیری از کم خونی بسیار مفید است.
- استخوان ها و دندان های کودک شما را می سازد.
- مانع از آن می شود که به دندان های شما آسیب برسد.
چگونه بهترین ویتامین های دوران بارداری را انتخاب کنیم؟
مکملها و قرص های ویتامین دوران بارداری به طور اختصاصی برای زنان باردار ساخته میشوند تا ویتامینها و مواد معدنی مورد نیاز برای بارداری سالم را به بدنشان برسانند. در پاره ای از مواقع پزشک با توجه به وضعیت جسمانی و سلامتی شما ممکن است مصرف قرص ویتامین بارداری را پیش از حاملگی یا در دوران بارداری توصیه کند.
هر چند داشتن یک رژیم غذایی سالم همیشه بهترین راه برای تامین مواد مغذی مورد نیاز بدن است. اما در برخی شرایط به خصوص در دوران بارداری مصرف یک ویتامین دوران بارداری برای کمک به پوشش هر گونه شکاف تغذیه ای در رژیم غذایی شما ایده بسیار خوبی است. بنابراین در هنگام انتخاب بهترین ویتامین های دوران بارداری، باید عوامل زیر را در نظر گرفت:
- توجه محتوای تغذیه ای تا محصولات مورد نظر به طور خاص برای پاسخگویی به نیازهای تغذیه ای دوران بارداری فرموله شده باشد.
- توجه به مواد تشکیل دهنده تا اطمینان حاصل کنید که مکمل مورد نظر شما از مواد با کیفیت بالا و بدون افزودنی های مصنوعی و نگهدارنده ها ساخته شده باشد.
- پیدا کردن یک مکمل خوب با توجه به نظرات مصرف کنندگان و سایر خریداران به شما کمک می کند تا اطمینان بیشتر در مورد اثر گذاری این مکمل ها کسب کنید.
- محصولات موجود توسط متخصصین تغذیه بررسی شده و توسط مراکز استاندارد ملی یا بین المللی تایید شده باشد.
- محصول مورد نظر توسط یک شرکت معتبر پزشکی تولید شده و از بهترین استانداردهای اخلاقی، قانونی و صنعتی پیروی کند.
قرص ویتامین دوران بارداری باید حداقل دارای چه عناصری باشد؟
ویتامین های دوران بارداری به شما کمک می کند تا مواد مغذی مورد نیاز خود و کودکتان را در دوران حاملگی تامین کنید. به این ترتیب نه تنها شما بارداری سالم را تجربه خواهید نمود بلکه از رشد مناسب جنین خود اطمینان کسب می کنید. اگر به دنبال قرص ویتامین دوران بارداری هستید در هنگام خرید این مکمل ها باید توجه داشته باشید که محصول مورد نظر حداقل حاوی موارد زیر باشد.
- 400 میکروگرم (mcg) اسید فولیک
- 400 واحد ویتامین D
- 200 تا 300 میلی گرم کلسیم
- 70 میلی گرم ویتامین C
- 3 میلی گرم تیامین
- 2 میلی گرم ریبوفلاوین
- 20 میلی گرم نیاسین
- 6 میکروگرم ویتامین B12
- 10 میلی گرم ویتامین E
- 10میلی گرم روی
- 17میلی گرم آهن
- 150 میکروگرم ید
بهترین توصیه برای افزایش شانس باروری
اگر حس می کنید که برای بارداری آماده هستید و قصد دارید تا شانس بارداری خود را افزایش دهید باید در وهله اول به دنبال پیروی از یک رژیم غذایی سالم باشید. بهترین غذاها و مکمل های دارویی دوران بارداری باید شامل طیف وسیعی از ویتامین ها و عناصر مورد نیاز بدن باشد. اما در این بین توجه به نکات زیر نیز می تواند برای باردار شدن و افزایش سلامت عمومی مفید مادران بسیار موثر باشد.
- به جای مصرف غذاهای فرآوری شده سفید (نان سفید، برنج و ماکارونی) بهتر است غذاهای سبوس دار (مانند نان، با دانه، برنج قهوه ای و ماکارونی) را در برنامه غذایی روزانه خود بگنجانید.
- بیشترین سهم بشقاب خود را به غذاهای فیبردار همچون میوه و سبزیجات اختصاص دهید.
- از مصرف چربی های اشباع شده، مانند غذاهای سرخ شده، شیرینی، بیسکویت، پای و کیک اجتناب کنید.
- چربیهای غیراشباع بیشتری مانند آووکادو، آجیل، ماهیهای روغنی و دانهها مصرف کنید.
- از مصرف غذاها و نوشیدنی های شیرین مانند شیرینی، بیسکویت، کیک و نوشابه های گازدار خودداری کنید.
- وعده های غذایی را بر اساس غذاهای نشاسته ای (مانند نان، برنج، ماکارونی، سیب زمینی) را با عناصر غذایی ارزشمند همچون میوه، سبزیجات، جو، لوبیا، نخود، عدس جایگزین کنید.
- حداقل 5 وعده میوه و سبزیجات مختلف در روز بخورید.
- پرخوری نکنید چرا که در دو سه ماهه اول بارداری، نیازی به خوردن بیش از 2000 کالری طبیعی توصیه شده برای زنان لازم نیست.
- به هیچ وجه صبحانه را حذف نکنید ولی این وعده را با غلات بدون قند پر کنید.
- مصرف بیش از حد غذاهای آماده را کنار بگذارید چرا که نگهدارندههای شیمیایی، رنگها و طعمدهندههای اضافه شده به آنها میتوانند بر مواد مغذی موجود در غذا تأثیر بگذارند.
- اگر شرایطی مانند دیابت یا فشار خون بالا دارید که نیاز به دنبال کردن رژیم های غذایی یا نیازهای تغذیه ای خاص است باید از یک متخصص تغذیه کمک بگیرید.
سخن پایانی
اگر پریود نمی شوید یا قاعدگی شما به تعویق افتاده بهتر است در اولین فرصت یک تست بارداری بدهید تا از حاملگی خود مطمئن شوید. اگر باردار هستید یا می خواهید نسبت به بارداری اقدام کنید باید بدانید که دنبال نمودن یک رژیم غذایی سالم بهترین راه برای دریافت ویتامین ها و مواد معدنی مورد نیاز بدن است. اما در دوران بارداری ممکن است دچار کمبود مواد مغذی کلیدی شویدغ در این مصرف ویتامینهای دوران بارداری میتواند به پر کردن شکافها و کمبود عناصر غذایی کمک کند.
در دوران بارداری کمبود برخی از عناصر غذایی مانند اسید فولیک و آهن موجب نقص لوله عصبی جنین شده و ناهنجاری های جدی مغز و نخاع جنین را به دنبال دارد. از سوی دیگر عناصری همچون آهن از رشد جفت و جنین حمایت نموده و به سلول های بدن شما کمک می کند تا خون را برای تامین اکسیژن به جنین بسازد. آهن همچنین به پیشگیری از کم خونی کمک می کند.
مصرف مولتی ویتامین در دوران بارداری و قبل از آن نه تنها شانس باروری را افزایش می دهد، بلکه کیفیت تخمک و دیواره رحم را بهبود می بخشد. تحقیقات علمی بیان می کند نرخ باروری را برای زنان مبتلا به اختلال تخمدان پلی کیستیک در افرادی که از مکمل های دارویی پیش از بارداری استفاده کرده اند به میزان قابل توجهی افزایش یافته است.
سوالات متداول
کدام ویتامین قبل از تولد بهتر است؟
ویتامین های دوران بارداری تقریباً در هر داروخانه ای بدون نسخه در دسترس افراد و زنان باردار قرار می گیرد. بهترین مکمل دارویی دوران بارداری بایدحاوی کلسیم ، ویتامین D ویتامین C، ویتامین A، ویتامین E، ویتامین B، روی و ید باشد.
آیا مصرف خودسرانه برخی از ویتامین ها به مادر باردار و جنین آسیب می رساند؟
در صورتی که باردار هستید شما باید مصرف ویتامین ها یا مولتی ویتامین های اضافی در دوران بارداری با دوز بیش از مقدار مورد نیاز روزانه خودداری کنید. دوزهای بالای برخی از ویتامین ها ممکن است برای کودک شما مضر باشد، به عنوان مثال، ویتامین A اضافی در دوران بارداری می تواند به طور بالقوه به کودک شما آسیب برساند.
آیا باید نگران سایر مواد مغذی باشم؟
اسیدهای چرب امگا 3، نوعی چربی که به طور طبیعی در بسیاری از ماهی ها یافت می شود، به رشد مغز کودک کمک می کند. اگر ماهی یا سایر مواد غذایی سرشار از اسیدهای چرب امگا 3 نمی خورید، پزشک ممکن است مکمل های اسید چرب امگا 3 را علاوه بر ویتامین های دوران بارداری توصیه کند.
چه زمانی باید مصرف ویتامین های دوران بارداری را شروع کنم؟
در حالت ایده آل، مصرف ویتامین های دوران بارداری را باید طبق نظر پزشک قبل از بارداری به صورت منظم شروع کنید. در واقع، به طور کلی زنان در سنین باروری بهتر است به طور برخی از مکمل های دارویی و قرص های ویتامین را مصرف کنند.
آیا ویتامین های دوران بارداری عوارض جانبی دارند؟
تا به حال گزارشی از عوارض جانبی مصرف مولتی ویتامین های دوران بارداری گزارش نشده است اما گاهی اوقات آهن موجود در ویتامین های دوران بارداری موجب ابتلا مادر به یبوست می شود. برای پیشگیری از این مشکل باید در طول روز به مقدار زیاد مایعات بنوشید یا فیبر بیشتری را در رژیم غذایی خود بگنجانید. همچنین می توانید فعالیت بدنی را در برنامه روزانه خود بگنجانید، تا زمانی که از نظر پزشک معالجتان خوب باشد.