تشخیص کم خونی و ویتامین های مورد نیاز برای رفع آن

در فرایند تشخیص کم خونی و راه های رفع آن، پزشک در ابتدای کار از شما درباره سابقه پزشکی خود و خانواده تان سوالاتی را می پرسد و بعد از انجام یک معاینه فیزیکی کلی برای شما انجام آزمایش خون را تجویز می کند.

عوامل مختلفی همچون سابقه پزشکی خانوادگی، رژیم غذایی، داروهایی که مصرف می‌کنید، مصرف الکل و… در ابتلا شما به این بیماری می تواند موثر باشد. به همین دلیل پزشک با بررسی عوامل مختلف به دنبال علائم کم خونی و سایر سرنخ های فیزیکی است که ممکن است دلیل اصلی ابتلا شما به این بیماری باشد.

اگر کم خونی شما به دلیل دنبال کردن یک رژیم غذایی نامناسب، سبک زندگی ناسالم یا مصرف برخی از داروها و مواد مخدر باشد می توان در سریع ترین زمان ممکن این عارضه را با کمک دارو و مصرف مواد غذایی مختلف درمان نمود.

گاهی اوقات با مصرف مکمل های آهن می توان اصلاح کمبود آهن و کم خونی بدن را رفع نمود ولی در مورد کم خونی شدید، ممکن است تزریق خون ضروری باشد. تزریق ویتامین B12 برای بیماران مبتلا به کم خونی خطرناک امری کاملا ضروری است که باید توسط پزشک تایید و داروها و ویتامین های تزریقی توسط وی تجویز گردد.

کم خونی چیست؟

کم خونی وضعیتی را که طی آن شما تعداد گلبول های قرمز خون و سطح هموگلوبین پایینی دارید و به این خاطر دچار برخی از علائم و عارضه های خاصی هستید.

کم خونی در واقع یک وضعیت جدی است زیرا گلبول های قرمز و هموگلوبین اکسیژن را به تمام سلول های شما حمل می کنند و به آنها اجازه می دهد انرژی مورد نیاز سلول ها را بسوزانند. اگر کم خون هستید، احتمالاً احساس خستگی و تنگی نفس می‌کنید و استقامت بدنی بسیار پایینی دارید به صورتی که به محض انجام یک کار ساده سریعا بی حال و خسته می شوید.

در کم خونی شدید یا حاد ممکن است دچار مشکلات قلبی شوید ولی در اغلب موارد رنگ پریده به نظر برسید. کم خونی اغلب نشانه یا پیامد برخی بیماری ها یا شرایط دیگر است، بنابراین انتخاب شیوه درمان بسته به علت اصلی آن بسیار متفاوت است.
در حال حاضر شیوه های درمانی کم خونی بسیار متفاوت است بنابراین پزشکان توصیه می کنند ابتدا باید علت اصلی آن شناسایی و اصلاح شود. به عنوان مثال، آنمی ایجاد شده در نتیجه از دست دادن خون از طریق زخم معده باید با داروهای بهبود دهنده این زخم صورت گیرد.

از سوی دیگر انجام عمل های جراحی برای برداشتن سرطان روده بزرگ که باعث از دست دادن خون مزمن و کم خونی حاد می شود، امری کاملا ضروری است.

انواع کم خونی چیست؟

اگر فکر می کنید دچار آنمی شده اید باید هر چه زودتر به یک پزشک مراجعه کنید، زیرا بسیار مهم است تشخیص کم خونی و راه های رفع آن را بدانید. زیرا انواع مختلفی از کم خونی وجود دارد که هر کدام باعث کاهش سطح گلبول های قرمز خون می شوند.

• کم خونی های تغذیه ای

این نوع کمبود در اثر پیروی از رژیم غذایی ناسالم رخ می دهد و می تواند آثار بسیار خطرناکی را برای فرد به دنبال داشته باشد.

کم خونی خطرناک

کم خونی پرنیشیوز یا خطرناک به دلیل کمبود ویتامین B12 در بدن به خاطر بروز یک بیماری خود ایمنی است که بدن شما را از جذب ویتامین B12 باز می دارد.

کم خونی ناشی از فقر آهن

همانطور که از نامش پیدا است کم خونی ناشی از فقر آهن زمانی اتفاق می افتد که بدن شما آهن کافی برای ساخت هموگلوبین نداشته باشد. هموگلوبین ماده ای در گلبول های قرمز بدن است که به آنها امکان می دهد تا اکسیژن را در سراسر بدن شما حمل کنند.

کم خونی مگالوبلاستیک

کم خونی مگالوبلاستیک نوعی کم خونی ناشی از کمبود ویتامین است که غالبا زمانی اتفاق می افتد که ویتامین B12 و یا ویتامین B9 (فولات) کافی دریافت نکنید.

•  کم خونی های ارثی

کم خونی های ارثی به دلیل مشکلات زمینه ای و ژنتیکی متوجه افراد می شود که عمدتا نمی توان درمان قطعی برای آن تعریف نمود.

کم خونی داسی شکل

کم خونی سلول داسی شکل گلبول های قرمز شما را تغییر می دهد و دیسک های انعطاف پذیر گرد را به سلول های داسی شکل سفت و چسبنده تبدیل می کند که جریان خون را مسدود می کند.

کم خونی فانکونی

کم خونی فانکونی یک اختلال خونی نادر ژنتیکی است در طی آن سندرم های نارسایی مغز استخوان و سلول های بنیادی اختلال وجود دارد. در طی این اختلال ارثی، مغز استخوان شما را از تولید گلبول های قرمز کافی باز می دارد.

• کم خونی های ناشی از گلبول های قرمز غیر طبیعی

در این نوع عارضه گلبول های قرمز خون که مسئول اکسیژن رسانی به سلول های بدن را بر عهده دارد یا به میزان اندکی در خون وجود دارد و یا به صورت غیر طبیعی تولید و به داخل خون تزریق می شوند که کارایی مناسبی ندارند.

کم خونی همولیتیک

در این کم خونی، گلبول های قرمز خون شما سریعتر از حد معمول تجزیه می شوند یا می میرند به همین دلیل بدن فرد همواره از کمبود گلبول قرمز رنج می برد.

کم خونی آپلاستیک

این کم خونی زمانی اتفاق می افتد که سلول های بنیادی در مغز استخوان شما گلبول های قرمز کافی تولید نمی کنند.

کم خونی همولیتیک خود ایمنی

در کم خونی همولیتیک خود ایمنی، سیستم ایمنی بدن در حقیقت گلبول های قرمز خون را به عنوان دشمن شناسایی کرده و آن حمله می کند.

کم خونی سیدروبلاستیک

در کم خونی سیدروبلاستیک، در این نوع کم خونی، تعداد گلبول های قرمز خون شما کمتر از حد معمول است ولی آهن زیادی در اختیار سلول های بدن وجود دارد.

کم خونی ماکروسیتی

این کم خونی زمانی اتفاق می افتد که مغز استخوان شما گلبول های قرمز غیرعادی بزرگی بسازد.

علائم کم خونی بر بدن

تشخیص کم خونی و راه های رفع آن بسیار مهم است. زیرا زمانی که فردی دچار کم خونی می شود، عمدتا دارای برخی علائم خاصی مانند خستگی زیاد یا احساس سرمای مداوم و… هستند که به روش های مختلف سلامتی و زندگی روزمره افراد را تحت تاثیر قرار می دهد:

• علائم کم خونی نوزادان

برخی از نوزادان با تعداد گلبول های قرمز پایین به دنیا می آیند که در این حالت نوزادان برای کم خونی نیازی به درمان دارویی ندارند، اما برخی از مبتلایان به کم خونی شدید ممکن است نیاز به تزریق خون داشته باشند.
اما اگر در حین شروع به خوردن غذای جامد، نوزاد آهن کمتری نسبت به نیاز خود دریافت کند یا به دلایل مختلف آهن موجود در غذای جامد وآهن موجود در شیر مادر یا شیر خشک جذب بدن نمی شود، نوزاد رنگ پریده و بی حال به نظر می رسند.

• علائم کم خونی کودکان

کودکان از بدو تولد تا 20 سالگی رشد زیادی بنابراین وقتی دچار جهش رشد می شوند به آهن بیشتری نیاز دارند.

کودکان مبتلا به کم خونی ممکن است دچار مشکلات مرتبطی مانند تاخیر در رشد مهارت های حرکتی و مشکلات یادگیری شوند. بنابراین تشخیص کم خونی و راه های رفع آن در دوران کودکی بسیار مهم و پر اهمیت می باشد.

• علائم کم خونی در زنان

زنان باردار ممکن است دچار کم خونی فقر آهن شوند که ممکن است احتمال عوارضی مانند زایمان زودرس یا تولد نوزادانی با وزن کم را افزایش دهد. همچنین زنان دارای قاعدگی شدید یا بیماری های زنانه حاد مانند فیبروم‌های رحمی ممکن است خون زیادی از دست بدهند و دچار کم خونی شوند.
زنانی که در معرض رژیم های غذایی فاقد آهن و برخی بیماری های مزمن هستند که خطر ابتلا به کم خونی را در آنها افزایش می دهد. از علائم زیر برخوردار هستند.

• گیجی یا افسردگی
• خستگی شدید
• زایمان زودرس در زنان باردار
• تولد کودکان ضعیف یا معلول
• مشکلات قلبی همچون ضربان قلب سریع یا نامنظم
• بزرگ شدن قلب یا نارسایی قلبی
• پوست رنگ پریده یا زرد
• درد قفسه سینه
• دست و پاهای سرد
• قاعدگی های سنگین، طولانی یا مکرر
• خونریزی دستگاه گوارش
• بیماری زخم معده
• ناخن های شکننده یا قاشقی
• علائم کم خونی در مردان

تشخیص کم خونی و راه های رفع آن عمدتا در طول زمان ایجاد می شود و در صورت بی توجهی به آن به مرور بدتر شده و می تواند مشکلات بسیاری جدی برای افراد ایجاد نماید. علائم کم خونی در مردان اگر درمان نشود در طول زمان بدتر می شود و علائم شایعی همچون موارد زیر را مشاهده می کنید:

• ضعف و خستگی شدید
• لرز دست و پا
• تنگی نفس
• مشکل در تمرکز
• سرگیجه
• کبودی
• پیکا (شرایطی که در آن افراد هوس مواد غیر غذایی مانند یخ، گچ، رنگ، خاک رس یا نشاسته دارند).
• سردرد مداوم
• سندرم پاهای بی قرار
•  ناخن های شکننده
• رنگ آبی به سفیدی چشم
• هنگام ایستادن احساس سبکی سر کردن
• زبان زخم یا ملتهب
• زخم های دهانی
• ریزش مو شدید و غیر عادی
•  مدفوع تیره به رنگ قیر یا خون در مدفوع

علائم کم خونی خطرناک چیست؟

کم خونی های خطرناک به دلیل کمبود ویتامین B12 است که برای ساخت گلبول های قرمز سالم لازم است. اگر غذاهای حاوی ویتامین B12 به اندازه کافی مصرف نکنید، یا اگر مشکل پزشکی دارید که مانع جذب ویتامین B12 از غذاها می شود، ممکن است به این عارضه مبتلا شوید.

کم خونی پرنیشیوز به عنوان “کم خونی مگالوبلاستیک” نیز شناخته می شود، زیرا باعث می شود گلبول های قرمز تولید شده بزرگتر از حد طبیعی باشند.
کم خونی های خطرناک بسیار شایع هستند و تقریباً یک سوم جمعیت را تحت تأثیر قرار می دهد که شامل علائم زیر می باشد.

•  احساس خستگی بیش از حد برای مدیریت فعالیت های روزمره
• احساس سبکی سر یا بی ثباتی در هنگام ایستادن بر روی پاها
•  احساس ضربان قلب تند یا نامنظم (آریتمی)
• صدای کوبیدن یا “هوووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووو” در گوش شما (وزوز ضربان دار)
• کم خونی ناشی از فقر آهن و کم خونی های ناشی از هموگلوبین پایین ممکن است باعث سردرد شود.
• اسهال
• عدم تمرکز و سردرگمی یا فراموشی
• مشکل در راه رفتن
• مشکل در بینایی و تاری دید
•  مشاهده زخم و التهاب بر روی زبان

راه های تشخیص کم خونی

اساساً سه دلیل مختلف در تشخیص کم خونی و راه های رفع آن وجود دارد که به طور خلاصه شامل از دست دادن خون، کاهش یا تولید ناقص گلبول های قرمز خون، یا تخریب گلبول های قرمز می باشد. پزشک برای تشخیص بهتر این بیماری از شیوه های مختلفی استفاده می کند که شامل موارد زیر است.

• انجام آزمایش خون نه تنها تشخیص کم خونی را تایید می کند، بلکه به تشخیص بیماری زمینه ای نیز کمک می کند.
• شمارش کامل خون (CBC)، که تعداد، اندازه، حجم و محتوای هموگلوبین گلبول های قرمز را تعیین می کند.
• بررسی سطح آهن خون و سطح فریتین سرم، بهترین شاخص های کل ذخایر آهن بدن شما هستند.
• بررسی سطوح ویتامین B12 و فولات، ویتامین های لازم برای تولید گلبول های قرمز خون می باشد.
• انجام آزمایش خون ویژه برای تشخیص علل نادر کم خونی، مانند حمله ایمنی به گلبول های قرمز، شکنندگی گلبول های قرمز، و نقص آنزیم ها، هموگلوبین و لخته شدن ضروری است.
• شمارش رتیکولوسیت، بیلی روبین و سایر آزمایش‌های خون و ادرار برای تعیین سرعت ساخت سلول‌های خونی یا کم خونی همولیتیک، که در آن گلبول‌های قرمز خون شما طول عمر کوتاه‌تری دارند.

درمان سریع کم خونی شدید

تشخیص کم خونی و راه های رفع آن مناسب برای شما به علت اصلی بروز کم خونی در بدن شما بستگی دارد که پزشک باید با تجویز آزمایش های مختلف آن را تشخیص دهد. اگر کم خونی شما از نوع کمبود تغذیه ای است می توانید با استفاده از مکمل های آهن دار و دنبال کردن غذاهای مقوی این عارضه را به سرعت درمان کنید.

• دریافت آهن کافی از طریق مصرف غذاهای مقوی همچون گوشت قرمز، گوشت بوقلمون و…
• غذاهای حاوی ویتامین C بیشتری بخورید تا به جذب بهتر آهن کمک کنید.
• محدود کردن برخی از غذاها و نوشیدنی ها مانند چای، قهوه و غذاهای حاوی کلسیم مانع از جذب مناسب آهن می شوند.
• مصرف مکمل ها سرشار از آهن و مفید برای رفع کم خونی

اگر به دلیل ابتلا به یک بیماری مزمن به کم خونی مبتلا هستید، پزشک ممکن است برای افزایش تولید گلبول قرمز دارو تجویز کنند.

مصرف داروهایی مانند سرکوب‌کننده‌های سیستم ایمنی یا درمان‌هایی مانند تزریق خون برای درمان کم‌خونی‌هایی که گلبول‌های قرمز غیرطبیعی دارید، مانند کم‌خونی آپلاستیک یا کم‌خونی همولیتیک.

ویتامین های مورد نیاز جهت جلوگیری از کم خونی

سطوح پایین ویتامین یا آهن در بدن می تواند باعث برخی از انواع کم خونی شود. این سطوح پایین ممکن است نتیجه یک رژیم غذایی نامناسب یا بیماری ها یا شرایط خاص باشد.
برای بالا بردن سطح ویتامین یا آهن، پزشک ممکن است از شما بخواهد رژیم غذایی خود را تغییر دهید یا مکمل های ویتامین یا آهن مصرف کنید. مکمل های ویتامینی رایج عبارتند از ویتامین B12 و اسید فولیک (فولات). گاهی اوقات ویتامین C برای کمک به جذب آهن به بدن داده می شود. هدف از درمان کم خونی افزایش میزان اکسیژنی توسط هموگلوبین به سلول های مختلف بدن است که خون شما می تواند آن را حمل کند.

• آهن

بدن شما برای ساخت هموگلوبین به آهن نیاز دارد به همین خاطر بدن شما راحت‌تر آهن را از گوشت‌ها جذب می‌کند. پزشک ممکن است مصرف بیشتر گوشت به ویژه گوشت قرمز (مانند گوشت گاو یا جگر) و همچنین مرغ، بوقلمون، گوشت خوک، ماهی و صدف را برای درمان کم خونی به شما پیشنهاد دهد.

خرید قرص آهن آیزن آپوویتال

• ویتامین B12

سطوح پایین ویتامین B12 می تواند منجر به کم خونی خطرناک شود که اغلب با مصرف مکمل های ویتامین B12 این عارضه درمان می شود.

شربت فروگلوبین B12 ویتابیوتیکس

• اسید فولیک

اسید فولیک (فولات) نوعی ویتامین B است که در منایع غذایی مختلف یافت می شود که در بدن برای ساخت و حفظ سلول های جدید به آن نیاز است. اسید فولیک نیز برای زنان باردار بسیار مهم است زیرا به آنها کمک می کند تا از کم خونی جلوگیری کنند و باعث رشد سالم جنین می شود.

قرص فرفولیک

• ویتامین سی

ویتامین C به جذب آهن در بدن کمک می کند؛ منابع خوب ویتامین C سبزیجات و میوه ها به ویژه مرکبات هستند. مرکبات شامل پرتقال، گریپ فروت، نارنگی و میوه های مشابه است. میوه ها، سبزیجات و آب میوه های تازه و یخ زده معمولاً ویتامین C بیشتری نسبت به کنسروها دارند.

قرص زینک پلاس ویتامین C هیستیدین ویواتیون

سخن پایانی

کم خونی زمانی اتفاق می افتد که شما گلبول های قرمز کافی ندارید یا گلبول های قرمز خون شما آن طور که باید کار نمی کنند. گلبول های قرمز خون شما اکسیژن را در سراسر بدن شما حمل می کنند؛ چرا که اکسیژن به سلول های شما نیرو می دهد و به شما انرژی می دهد.

بدون گلبول های قرمز سالم که کار خود را انجام می دهند، بدن شما انرژی لازم برای عملکرد را دریافت نمی کند. در حالی که برخی از تشخیص کم خونی و راه های رفع آن کوتاه مدت و خفیف هستند، برخی دیگر می توانند تا پایان عمر ادامه داشته باشند. در صورت عدم درمان، کم خونی ممکن است زندگی و حتی سلامتی شما با مخاطر جدی روبه رو شود.

 

سوالات متداول