چه مکمل هایی برای تقویت قلب موثر هستند؟

مکمل های مورد نیاز قلب

مکمل های تقویت کننده قلب می تواند در سنین بالاتر سلامت کلی بدن و گردش خون را به میزان قابل توجهی بهبود بخشد. تحقیقات علمی نشان می دهد که بیماری‌های قلبی و عروقی اولین علت مرگ‌ و میر در جهان است که غالبا در افرادی بالای 30سال به طور اتفاقی رخ می دهد.

اما مصرف ترکیبی مواد غذایی مناسب همراه با مکمل‌های تقویت کننده قلب می‌تواند به کاهش عوامل خطر کمک کند. پس اگر به دنبال روش های مختلفی برای بهبود سلامت قلب خود هستید باید در وهله اول به دنبال یک رژیم غذایی سالم بروید. ممکن است دکتر برای افزایش وضعیت سلامتی قلب و عروق شما توصیه کند تا هر چند وقت یکبار مکمل‌ها و ویتامین‌ها را برای سلامت قلبتان مصرف کنید.

مکمل‌های غذایی فواید بالقوه‌ای برای سلامتی شما دارند به طوری که می توانند باعث تقویت استخوان‌ها و دندان‌ها شوند و برخی از اشکال کم‌خونی در کمترین زمان ممکن را رفع نمایند. اما شما می دانید که باید از نوع قرص ویتامین تقویت قلب و عروق استفاده کنید؟ آیا با مزایا و معایب این مکمل های دارویی آشنا هستید و میدانید که چه مقدار از آن را در فواصل زمانی باید مصرف کنید؟

مکمل های تقویت کننده قلب چگونه ‌سلامتی را ارتقا می دهند؟

مکمل های تقویت کننده همچون سایر مکمل‌های غذایی راهی مناسب و علمی برای دریافت مواد مغذی مورد نیاز بدن در کنار رژیم غذایی شما هستند. زمانی که بدن شما نمی‌تواند به‌اندازه کافی ریز مغذی های ضروری خود را دریافت یا تولید کند، در این حالت باید آنها را  از طریق مولتی ویتامین ها دریافت کنید.

در حال حاضر مکمل‌های دارویی و غذایی در اشکال و ترکیبات مختلف در بازار وجود دارند که شما می توانید آن ها را به صورت قرص خوراکی تا صمغ و پودر خریداری کنید. این مکمل ها حاوی مواد مختلفی مانند انواع ویتامین‌ها، مواد معدنی، گیاهان دارویی، اسیدهای آمینه و حتی آنزیم‌های مورد نیاز بدن هستند.

مکمل های تقویت کننده قلب که به صورت خاصی برای بهبود سلامتی قلب و عروق فرمول نویسی شده است در دو حالت کلی می تواند به سیستم های مختلف بدن کمک کند تا سطح  ایمنی و سلامتی خود را افزایش دهند.

  • مصرف این مکمل ها به شما کمک می کنند تا کلسترول به خصوص چربی مضر بدن خود را کاهش دهید.
  • مولتی ویتامین های تقویت کننده قلب و عروق به شما کمک می کنند تا وضعیت فشارخون خود را بهبود بخشید.

به خاطر داشته باشید که مصرف مکمل‌های تقویت کننده قلب و عروق به صورت خودسرانه و بدون تجویز پزشک ممکن است خطرات جانی خاصی را به دنبال داشته باشد. چرا که مصرف این مولتی ویتامین ها به صورت همزمان با برخی از داروها می‌توانند تداخل داشته باشند و جنبه‌های مختلف سلامتی شما مختل نمایند. اگر به فکر افزودن مکمل‌های سلامت قلب به رژیم غذایی خود هستید، ابتدا با پزشک معالج خود در این زمینه مشورت کنید.

بهترین ویتامین های تقویت کننده سلامت قلب

بدن انسان در طول روز برای عملکرد خوب به انواع ویتامین ها و مواد معدنی نیاز دارد که آنها را از طریق غذا دریافت می کند. در این میان مصرف برخی از ویتامین ها و عناصر غذایی می تواند سلامتی قلب، عروق و حتی گردش خون شما را بهبود بخشند. برخی از عناصری که در سلامت قلب انسان نقش پررنگی دارند شامل مواد و عناصر معدنی زیر هستند.

·        فیبر

اگر هدف شما از مصرف قرص ویتامین صرفا کاهش سطح کلسترول خون است، مولتی ویتامین های حاوی فیبر می توانند برای شما بسیار مفید باشند. فیبر محلول می‌تواند به بدن شما کمک کند تا کلسترول اضافی را در یک ماده ژلاتینی درون روده  به دام بیندازید، سپس از دست کلسترول قبل از ورود به جریان خون خلاص شوید.

فیبر از جمله مواد مغذی مورد نیاز بدن است که در مواد خوراکی یک رژیم غذایی سالم برای قلب مانند میوه‌ها، سبزی‌ها، غلات کامل، لوبیا، نخود فرنگی، آجیل و دانه‌ها به وفور یافت می شود. مصرف رژیم غذایی فیبردار به صورت روزانه همچون سبد غذایی مدیترانه ای بهترین راه برای افزایش مصرف فیبر است.

با این‌حال، اگر مشکلی دارید که نمی‌توانید فیبر کافی از طریق رژیم غذایی دریافت کنید، بهتر است از مکمل های دارویی حاوی فیبر تحت نظر پزشک استفاده نمایید. طبق توصیه‌های سازمان بهداشت جهانی دوز فیبر به صورت روزانه برای زنان باید بین 21 تا 25 گرم و برای مردان بین 30 تا 38 گرم فیبر در روز است.

·        کو آنزیم

کوآنزیم ها  آنتی‌اکسیدانی هایی هستند که بدن شما به‌ طور طبیعی برای رشد و حفظ سلامت سلول‌های خود به آنها نیاز دارد. ولی با افزایش سن، کارایی بدن انسان در ساخت و تولید این عنصر کاهش می یابد، همین دلیل برای افراد بزرگسال و مسن اغلب مکمل های حاوی آنزیم های مختلف تجویز می‌شود.

·        اسیدفولیک

ویتامین B9 که به نام فولات نیز شناخته می‌شود، نقش مهمی در تولید و حفظ سلامتی گلبول‌های قرمز خون انسان دارد. فولات به صورت طبیعی در بسیاری از میوه‌ها و سبزی‌ها یافت می‌شود، اما در صورت لزوم شما می‌توانید فولات مصنوعی را به شکل مکمل های دارویی به نام اسیدفولیک دریافت کنید.

مطالعات علمی نشان می‌دهد که مصرف مکمل اسید فولیک با سلامت قلب رابطه مستقیمی دارد، زیرا بیمارانی که بیشتر به امراض قلبی و عروقی مبتلا می شوند دارای سطوح سرمی فولات پایینی هستند. در چنین شرایطی بیمارانی که سطح فولات پایینی دارند، با مصرف مکمل اسید فولیک نسبت به سایر بیماران 10 درصد کمتر در معرض سکته مغزی و 4 درصد کمتر در معرض ابتلا به سایر بیماری های قلبی عروقی هستند.

به همین دلیل پزشکان توصیه می کنند که افراد بزرگ‌سال  به ویژه زنان و مادران بارداری روزانه حدود 400 میکروگرم اسیدفولیک مصرف کنند.

یدوفولیک درسا

·        منیزیم

منیزیم یک ماده معدنی است که در بسیاری از غذاها ازجمله مغزها، دانه‌ها، حبوبات، غلات کامل، میوه‌ها و سبزی‌ها یافت می‌شود. مقادیری از این عنصر معدنی به‌ طور طبیعی در بدن انسان به چشم می خورد، زیرا این ماده معدنی نقش مهمی در انواع عملکردهای مهم بیولوژیکی دارد. تنظیم فشارخون، سنتز پروتئین، رشد استخوان، ریتم قلب و بهبود فعالیت کلیه ها همگی به وجود منیزیم بستگی دارد.

تحقیقات پزشکی نشان می دهد که منیزیم یک عامل کلیدی در سلامت قلب است، زیرا پتانسیل محافظت در برابر سندرم متابولیک، دیابت و فشارخون بالا دارد. منیزیم در کاهش علائم  بیماری قلبی به خصوص خطر بیماری عروق کرونر قلب و سکته را به میزان چشمگیری کاهش می‌دهد.

بیومگنلیت منیزیم سیترات ساج

·        نیترات‌ها

خوردن یک رژیم غذایی حاوی مقادیر بالای سبزی‌های حاوی نیترات می تواند خطر ابتلا به فشارخون را در افراد بزرگسال کاهش ‌دهد. این عنصر معدنی می‌تواند عملکرد سلول‌های اندوتلیال (سلول‌هایی که داخل رگ‌های خونی شمارا پوشانده‌اند) را بهبود بخشد.

بنابراین افزایش مصرف سبزی و میوه جات می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی، سرطان و مرگ زودرس را کاهش دهد. اگرچه صورت های مختلف نیترات‌ را می‌توانید در گوشت‌های فراوری‌شده پیدا کنید، اما بهتر است این ریز مغذی حیاتی را  از طریق مصرف سبزی‌ها دریافت نمایید.

نیترات‌ها برای تاثیر گذاری در متابولیسم های مختلف بدن باید به نیتریت تجزیه شده و در بدن طی فرایندهای مختلف به اکسید نیتریک (NO) تبدیل ‌شوند. نیترات‌ها که به‌وفور در چغندر و انواع سبزی‌های برگ‌دار (کاهو، کرفس و غیره) یافت می‌شوند، روشی مطمئن و مؤثر برای افزایش سنتز اکسید نیتریک در بدن هستند. تحقیقات پزشکی نشان می دهد که افزایش سطح NO با گردش خون بهتر و کاهش فشار خون مرتبط است.

·        ویتامین  K2

شریان سالم در بدن انسان یعنی یک شریان انعطاف‌پذیر که به عوامل و شرایط مختلف به صورت مناسب و متناوب جواب می دهد. در طول گردش خون در رگ ها کلسیم به دیواره سرخرگ می‌چسبد و سفتی آن را افزایش می‌دهد تا خون به سرعت بتواند خود را به اندامهای مختلف برساند.

سفتی و انعطاف‌پذیری شریان، نشانگرهای زیستی بسیار قابل‌اعتمادی هستند که می توانند نوع مرگ‌ومیر ناشی از بیماری‌های قلبی عروقی را بیان کند. ویتامین K2 که در زرده تخم‌مرغ و برخی از غذاهای تخمیر شده یافت می‌شود، یکی از معدود مکمل‌های غذایی است که ممکن است بتواند رده‌بندی شریانی و سفتی را کاهش دهد.

ویتامین K تقریباً به 3 گروه کلی K1 ،K2  و K3 تقسیم می‌شود که نقش زیادی در لخته شدن خون دارد. اما K2 مسئول تنظیم کلسیم در بدن انسان و  K3 یک پرو ویتامین مصنوعی است که در اغلب در مکمل‌های غذایی انسان استفاده نمی‌شود، زیرا مصرف بی رویه آن می‌تواند به‌ سلامت شما آسیب برساند.

·        بربرین

مقاومت به انسولین می‌تواند سلامت قلب و عروق را در طول زمان بدتر کند، زیرا قند خون بالا مزمن می‌تواند باعث آسیب دیدن بافت های قلبی و افزایش فشارخون شود. بربرین یک فعال‌کننده پروتئین کیناز فعال‌شده با AMP است که می‌تواند به جذب گلوکز و لیپیدها به داخل سلول کمک کند و به آن‌ها اجازه استفاده به‌ عنوان انرژی را می‌دهد.

کاهش قند خون ناشی از مصرف داروی کنترل کننده دیابت همچون متفورمین در مقایسه با بربرین بسیار اندک است. زیرا بربرین یک عامل کاهش‌دهنده قند خون بسیار قوی است که می‌تواند برای افراد مبتلا به اختلال تنظیم گلوکز مفید باشد. هنگامی‌که بربرین با مداخلات سبک زندگی همراه شود، می‌تواند سطح گلوکز را تا حد زیادی بهبود بخشد و به کاهش کلسترول بالا در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 کمک کند.

·        تائورین

تائورین یک آمینو اسید ضروری مشروط است که به‌وفور در بدن یافت می‌شود و در بافت‌های قلبی به حفظ ضربان قلب منظم کمک می‌کند. در شرایط نرمال و سالم بدن، این سلول های مختلف بدن شما هست که می‌تواند تورین را از اسیدهای آمینه متیونین و سیستئین و از ویتامین B6 تولید کند.

در بیماران مبتلا به نارسایی قلبی مصرف مکمل‌های تورین همراه با انجام حرکات ورزشی به صورت کوتاه ‌مدت (2 هفته) باعث بهبود عملکرد عضلات قلبی عروقی حول یک دوره درمانی می شود. مطالعات علمی نشان می دهد که تورین دارای اثرات مفید بر کنترل فشارخون در افراد مبتلا به فشارخون بالا می باشد.

انتخاب بهترین مکمل های تقویت کننده قلب

هنگام انتخاب مکمل های تقویت کننده قلب باید در گام اول دلیل  اصلی خود را برای استفاده از آن به صورت دقیق نظر بگیرید. مصرف برخی از مکمل‌ها به شما کمک می کند تا  فشارخون خود را کنترل کنید و در جهت تقویت سیستم گردش خون تان گام بردارید.

درحالی‌که برخی دیگر دلیل اصلی خود از مصرف مولتی ویتامین های تقویت کننده قلب را کنترل وزن یا کاهش سطح کلسترول عنوان می کنند. به طور کلی ما توصیه می‌کنیم مکمل‌هایی برای ارتقای سلامت قلب خود انتخاب کنید که توسط افراد دیگر مصرف شده و عوارض جانبی خاصی نشان نداده است.

اما اگر مشکل قلبی دارید، حتما قبل از مصرف قرص ویتامین تقویت کننده قلب با پزشک متخصص خود صحبت کنید تا مشخص شود که آیا مصرف این مکمل‌ها برای شما مناسب هستند؟ چرا که مصرف همزمان برخی از مکمل‌های سلامت قلب ممکن است با داروهای شما تداخل داشته باشند و مشکلات جدی برای شما ایجاد نمایند.

بهتر است قبل از افزودن یک مکمل دارویی یا غذایی  به برنامه روزانه با یک متخصص صحبت کنید تا مطمئن شوید که مکمل و دوز مصرفی برای آن شما مناسب است. همچنین در هنگام انتخاب مکمل‌های سلامت قلب، به دنبال محصولاتی باشید که حاوی مواد ناخواسته مانند رنگ‌های مصنوعی یا پرکننده‌ها، مواد نگهدارنده و… نباشند.

قبل از خرید مکمل های تقویت کننده قلب بهتر است تحت نظر پزشک برخی از آزمایش را انجام دهید تا ببینید آیا کمبود مواد مغذی خاصی دارید.

مزایا و معایب مصرف مکمل های تقویت کننده قلب

اگر با مشکلات سلامت قلب سروکار دارید شاید مصرف قرص های ویتامین بتواند در بهبود وضعیت جسمی شما نقش موثری داشته باشد. برخی از شرایطی که با مصرف مکمل سلامت قلب می تواند عملکرد کلی بدن شما را بهبود بخشد شامل موارد زیر است.

  • کاهش فشارخون
  • بهبود علائم نارسایی احتقانی قلب
  • کاهش علائم میوپاتی ناشی از استاتین
  • کاهش کلسترول و چربی خون
  • بهتر شدن تنفس
  • کاهش وزن
  • رفع بی حالی یا خستگی مفرط

اگر چه به‌طورکلی مصرف مکمل های غذایی مختلف بی‌خطر هستند، اما مصرف بیش از حد یا خودسرانه آن می‌تواند عوارض جانبی خطرناکی به دنبال  داشته باشد. به همین دلیل، توصیه می‌شود که این مکمل را فقط پزشک معالج  مصرف کنید تا از عوارض جانبی احتمالی ایمن باشید.

  • احساس درد بالای شکم
  • از دست دادن اشتها
  • تهوع و استفراغ
  • اسهال
  • سردرد و سرگیجه
  • بی‌خوابی
  • خستگی
  • خارش یا بثورات پوستی
  • تحریک‌پذیری

ارتقای سلامت قلب از طریق غذا

پزشکان و متخصصان همواره اولین مرحله برای افزایش سلامتی و بهبود بسیاری از بیماری ها را دنبال کردن یک رژیم غذایی سالم و سرشار از سبزیجات می دانند. افزودن سیر، سبزی‌های برگ‌دار و چغندر بیشتر به رژیم غذایی خود اولین قدم برای محافظت از سلامت قلب و عروق است. به یاد داشته باشید حتی مصرف یک مکمل غذایی عالی نمی توان جایگزین خوب یک رژیم غذایی و سبک زندگی سالم باشد.

·        روغن ماهی

بدن شما به منبع ثابتی از اسیدهای چرب امگا 3 نیاز دارد، زیرا این ماده برای پشتیبانی از عملکردهای مختلف بدن بسیار ضروری است. به دلیل اینکه این عنصر توسط سلول های بدن تولید نمی شود شما باید آن را از منابع غذایی  مختلف مانند ماهی آزاد، ماهی خال‌مخالی، قزل‌آلا، صدف، و خرچنگ دریافت کنید. مصرف این منابع غذایی دوبار در هفته، برای سلامت قلب مفید هستند که امگا 3 موجود در منابع دریایی به بهترین وجه توسط بدن جذب می‌شوند.

·        سیر

سیر علاوه بر اینکه می‌تواند سیگنال NO را در بدن تقویت کند، به دلیل ترکیباتی همچون سولفید هیدروژن دارای اثرات کاهش فشارخون است: سیر یک‌راه حل ارزان قیمت با تاثیر گذاری بسیار قوی است که با افزایش سیگنال سولفید هیدروژن در بدن می تواند رگ‌های خونی را شل نموده و فشارخون را کاهش دهد.

تحقیقات پزشکی نشان می دهد که در افراد با کلسترول بالا یا مصرف مداوم سیر به مدت دو ماه یا بیشتر پزشکان توانسته اند مشاهده کنند که به طور متوسط ​​کلسترول کل و لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL) فرد به میزان چشمگیری کاهش یافته است.

سایر نکات برای حفظ سلامت قلب

اگر به دنبال راه‌هایی برای افزایش سلامت قلب خود هستید و مصرف مکمل‌ها برای شما در مراحل بعدی قرار دارد می توانید با پیروی از یک سبک زندگی سالم با خیالی راحت سلامت قلب را به میزان قابل توجهی افزایش دهید. اگر چه مکمل‌ها می‌توانند راه خوبی برای محافظت در برابر مسائل غیر قابل کنترل و درمان فوری مشکلات شما باشند، اما این انتخاب غذاهایی که می‌خورید و کارهایی که انجام می‌دهید، نقش بزرگ‌تری در سلامت جسمی و روحی شما دارد. خوشبختانه، گام‌های ساده‌ای وجود دارد که مشما می توانید با دنبال کردن آنها سلامت قلب و عروق خود را به میزان قابل توجهی افزایش دهید.

ورزش برای تقویت قلب

·        داشتن یک رژیم غذایی سالم برای قلب

برای داشتن قلب سالم، مطمئن شوید که رژیم غذایی شما سرشار از مواد غذایی است که سلامت قلب و عروق را تقویت می‌کند. طیف وسیعی از میوه‌ها و سبزی‌های، غلات کامل و چربی‌های سالم را انتخاب کنید و از مصرف بیش‌ازحد چربی‌های ترانس و قند را اجتناب کنید.

·        ورزش زیاد

سبک زندگی کم‌تحرک باعث ایجاد قلب ناسالم می‌شود اما انجام تمرینات منظم فراوان ورزشی و هوازی فواید زیادی برای قلب شما دارد. کاهش فشارخون به دنبال ورزش‌های هوازی مانند پیاده‌روی، دویدن، دوچرخه‌سواری و شنا در کنار انجام  ورزش‌هایی مانند تنیس و فعالیت‌هایی مانند طناب زدن نیز گزینه‌های عالی پیشگیری از ابتلا به بیماری های قلبی هستند.

·        ترک سیگار

هیچ چیز به ‌اندازه سیگار کشیدن برای سلامت قلب شما مضر نیست، چرا که از بیماری قلبی گرفته تا حملات قلبی و سکته همگی در فهرست عوارضی کشیدن سیگار به صورت طولانی مدت درج شده است.

آیا مکمل‌های غذایی می‌توانند قلب شما را سالم نگه‌دارند؟

همه‌چیز به این بستگی دارد که چگونه مکمل‌ها می‌توانند ذخیره مواد مغذی کلیدی بدن شما را تقویت کنند و اینکه آیا این مواد مغذی برای سلامت قلب ضروری هستند یا خیر. برای انتخاب بهترین مکمل‌ها برای قلب خود باید به سراغ مفیدترین مکمل‌ها بروید و سپس با بهبود سبک زندگی خود باید مصرف این ویتامین ها را  تحت نظارت پزشک انجام دهید.

هنگامی‌که نوبت به دریافت تمام ویتامین‌ها، مواد معدنی و سایر مواد مغذی مورد نیاز برای داشتن قلب و بدن سالم می‌رسد، بهترین رویکرد، تمرکز بر روی یک رژیم غذایی مناسب است. اما وقتی شکاف‌هایی وجود دارد که رژیم غذایی شما نمی‌تواند آن‌ها را پر کند، مصرف مکمل‌های تقویت کننده سلامت قلب می‌تواند راه خوبی برای حمایت از سیستم گردش خون شما باشند.

هرچند تمام محصولات موجود در خط مکمل‌های غذایی همیشه با مواد باکیفیت بالا ساخته‌ نمیشوند تا سطح سلامتی شما را افزایش دهند و به شما کمک کنند هر روز سالم‌تر زندگی کنید. بنابراین بهتر است از مکمل های حاوی روغن ماهی امگا 3 برای تقویت سلامت قلب، مغز و پوست استفاده کنید. همچنین شما می توانید از مکمل ویتامین B12 برای بهبود از انرژی و متابولیسم بدن خود استفاده نمایید تا وضعیت کلی سلامتی خود را افزایش دهید.

قرص ویتامین ب12 یوروویتال

کلام آخر

حدود نیمی از جمعیت بزرگ‌سال جهان به این امید انواع مکمل های غذایی، ویتامین‌ها و مواد معدنی مختلف را استفاده می‌کنند تا از مبتلا شدن به بیماری های خطرناک همچون بیماری قلبی، سرطان، پارکینسون و… پیشگیری کنند. با این‌حال محققان حوزه پزشکی مصرف مولتی‌ویتامین‌ها، مولتی مینرال ها، آنتی‌اکسیدان‌ها، اسید فولیک، ویتامین E، نیاسین را در پیشگیری یا درمان بیماری قلبی چندان موثر نمی دانند.

این محققان اذعان می کنند که تنها  سه مکمل اسیدهای چرب امگا 3، کوآنزیم Q10 و مخمر برنج قرمز می تواند سلامت قلب را بهبود بخشد. اگر چه مصرف مکمل های دارویی به صورت کلی ایمن در نظر گرفته می‌شوند، اما قبل از شروع به مصرف هر مکمل دارویی بهتر است با پزشک خود صحبت کنید تا  مطمئن شوید که محصولی مورد نظر برای شما مناسب است.

سوالات متداول

مصرف فیبر چه تاثیری در سلامت قلب دارد؟

به نظر می‌رسد فیبر محلول در لوبیا، جو و سبوس جو دوسر باعث کاهش کلسترول، LDL، کلسترول «بد» و سم زدایی بدن می‌شود. علاوه بر این، رژیم‌های غذایی دارای فیبر بالا نسبت به رژیم‌های کم فیبر، سیرکننده تر هستند و فرد را برای مدت طولانی‌تری سیر نگه می دارد.
در نتیجه دنبال کردن رژیم غذایی فیبر دار می تواند در کاهش وزن سالم کمک کند و عوارض جانبی کمتری را در طول روند لاغری متوجه افراد نماید. زیرا مطالعات علمی نشان می‌دهد که رژیم غذایی با فیبر بالا و حاوی غلات سالم می تواند به میزان بسیار زیادی خطر مرگ ناشی از ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی را کاهش دهد.

کدامیک از انواع ویتامین K می تواند سلامت قلب و عروق انسان را افزایش دهد؟

بیشتر افراد می‌توانند ویتامین K1 کافی را از خوردن سبزی‌های برگ سبز دریافت کنند اما این مکمل K2 است برای سلامت قلب و عروقی انسان ضروری است . همچنین ویتامین K2 همچون ویتامین D و کلسیم برای سلامت استخوان نیز فواید بسیار زیادی دارد.

آیا مصرف مکمل های تقویت کننده قلب برای زنان خطرناک است؟

به طور کلی مصرف مکمل های تقویت کننده قلب برای زنان و سایر افراد بی خطر است اما اگر باردار هستید یا در دوران شیردهی به سر می بریدف بهتر است از مصرف خود سرانه این مولتی ویتامین ها اجتناب کنید. توصیه می کنیم در این دوران مصرف این ویتامین ها را تحت نظارت پزشک انجام دهید.